Elon Musk’un son projesi “Neuralink" nedir, nasıl çalışır? Neuralink’in getirdiği nörobilimsel ve teknolojik yenilikler neler? Beynimize bir Neuralink cihazı taktırmakla ne elde ederiz - avantajları ve sakıncaları ne? Bunu ister miydiniz, istemeli misiniz?
"Neuralink" hem teknoloji-girişimcisi Elon Musk'ın 2016'da $100 milyon yatırımla kurduğu şirketin, hem de bu şirketin ürettiği ve bir "beyin-makina arayüzü" olarak tanımlanan cihazın ismi.
Musk'a göre hayatımızı temelden değiştirecek bir teknoloji olan Neuralink hakkında teknik bilgiler, geçen yıl yayımlanan bir makalede anlatılmıştı.
Tamamı şuradan okunabilir (İng.): https://biorxiv.org/content/10.1101/703801v4.full.pdf
— / —
Bu yıl ağustos ayında Elon Musk, Neuralink teknolojisiyle ilgili uzun bir sunum yaptı ve cihazı tanıttı. Sunumun sonunda dinleyicilerin sorularına da detaylı cevap verdi.
(Ben de bu programda, 2019 makalesini ve bu sunumda anlatılanları temel alıyorum.)
— / —
Musk'a göre, beynine Neuralink cihazı yerleştirilen bir kişi:
1. Çevresindeki bütün (uyumlu) cihazları düşünce gücüyle kontrol edebilir.
2. Beynine çeşitli programlar yükleyerek örneğin yeni bir dili anında öğrenebilir.
3. Hafızasını bir disk'e indirerek saklayabilir (hatta sonra başka bir bedene/beyine yükleyebilir).
Benim değerlendirmeme göre:
(1) doğru.
(2) ve (3) çok şüpheli, muhtemelen yanlış.
Fakat genel olarak Neuralink teknolojisi gerçekten dönüştürücü bir potansiyele sahip.
Bu potansiyel nereden kaynaklanıyor?
Neuralink'in faydaları ve sakıncaları gerçekten neler?
— / —
Neuralink projesi, bir yanda nörobilim, diğer yanda iletişim teknolojileri alanındaki son gelişmelerin mirasçısı; bunları özel bir "ürün" geliştirme yönünde ve özgün bir biçimde ve pazarlamacı kapitalist bir anlayışla bir araya getiriyor.
Konuyu hakkıyla aktarabilmek için, genel bir girişin ardından, Neuralink'in devraldığı beyin cerrahisi çalışmalarını, kullandığı Yapay Zekâ teknolojilerini, Neuralink kullanımının getireceği hukuki sonuçları önümüzdeki 5 programda, bir seri içinde uzman konuklarla ele alacağız.
— / —
Şimdi biraz teknik detaylara bakalım.
Neuralink, şöyle bir cihaz:
8 mm. çapında, yaklaşık 1 kuruş boyunda.
Üzerindeki işlemciye bağlanan 1024 tane (saç telinin yirmide biri inceliğinde) kılcal ve esnek, ama beyin dokusuna girebilecek sertlikte (ince çubuk formunda) elektrot var.
Neuralink, cerrahi bir müdahaleyle, kafatasının üzerinde küçük bir delik açılarak, beyinin üzerine oturtuluyor.
Bu elektrotların her biri, yalnızca tek bir nörona temas edecek şekilde ve damarları zedelemeden yerleştiriliyor.
Böylece 1024 kanaldan veri toplama imkânı oluyor.
— / —
Elon Musk'a göre, bir Neuralink cihazı beyninize yerleştirildikten ve cerrahi müdahale bittikten sonra, kutusundan çıkarttığınız yeni bir akıllı telefon gibi hemen kullanıma hazır hale gelecek.
Şirketin iddiası, bir kişinin beynine gerekirse 10 Neuralink cihazı yerleştirilebileceği, dolayısıyla örneklemenin (bilgi toplama) 10x1024=10240 kanaldan aynı anda yapılabileceği.
Cihazların nasıl senkronize edileceği pek belli değil. Şu aşamada, tek cihaz üzerinde çalışıyorlar.
Not. İnsan beyninde yaklaşık 100 milyara yakın nöron bulunduğu kabul ediliyor. Bu sayıya oranla, 1000 (hatta 10 bin) noktadan örnekleme yapmak, örneğin hafızayla ilgili gerçek bir temsil oluşturmak için çok yetersiz. Bu konuya bilahare döneceğim.
— / —
Neuralink şirketi, bu cihazı herkesin satın alabileceği, akıllı telefonların fiyatına benzer, $1000 civarında satılan bir ürüne dönüştürmeye çalışıyor.
Bu şekilde, cihazın kullanımının akıllı telefonlar kadar yaygınlaşabileceğini söylüyorlar.
Tabii, arada önemli bir fark var. Akıllı telefonu evinizde kutusundan çıkartıp kurabiliyorsunuz. Neuralink içinse, cerrahi bir müdahale, çok hassas bir beyin ameliyatı gerekiyor.
Fakat şirket bunun da çözümünü bulduğunu iddia ediyor: Ameliyatı, bir "robot cerrah"ın yapması!
Neuralink araştırmacılarının geliştirdiği bu "robot cerrah", cihazı insanların beyinlerine, görüntüleme ve Yapay Zekâ yöntemleri kullanarak ve bir (insan) beyin cerrahına gerek duyulmadan yerleştirebilecek.
Şirket, bu cerrahi prosedürün iznini ve lisansını almaya çalışıyor.
Neuralink şirketinin iddiasına göre, bu otomatik cerrahi müdahale, genel anestezi gerektirmeden, kanamasız olarak yaklaşık bir saat içinde kolaylıkla tamamlanabilecek.
Yani bir Neuralink cihazı satın alana, robotik cerrahi müdahale yanında hediyesi olarak sunuluyor!
— / —
Son bir teknik detay: Bu cihaz, örneğin kalp ritmini düzenleyen cihazların aksine, belli bir süre sonra değiştirilmesi gerek bir pille değil, uzaktan "indüktif" yöntemle şarj edilebilecek bir pille çalışacak.
Neuralink bir kez yerleştirildikten sonra, çok uzun süre yerinden çıkartılmadan kullanılabilecek.
(Bunu, pil nedeniyle değil, dijital teknolojilerde kullanılan donanımların hızla yenilenmek durumunda kalması nedeniyle, pek mümkün görmüyorum. Buna da ileride değineceğim.)
Şimdi bu nörobilimsel ve elektronik yeniliklerin yanına bir de akıllı telefonlarda kullanılan iletişim teknolojilerini ekleyin.
Akıllı telefonunuzu Bluetooth bağlantısıyla bir hoparlöre bağlayabildiğiniz gibi, Neuralink'i de çevrenizdeki uyumlu cihazlara bağlayabileceksiniz, onlara “düşünce gücüyle” komuta edebileceksiniz.
— / —
Hatırlatayım, yukarıda anlattıklarım Neuralink cihazının, insan beynini çevresindeki uyumlu cihazlara kumanda etmesini sağlayacak bir arayüz olarak kullanımıyla ilgiliydi. Buraya kadarı, halihazırda geliştirilmekte ve kullanılmakta olan teknolojilerle uyumlu ve başarı oranı en yüksek olan alan.
Hafızanın indirilerek kaydedilmesi, beyine yeni bilgiler yüklenmesi gibi konular, bunun ötesinde ve desteklenmesi güç iddialar içeriyor.
— / —
İşin tabii bir de ahlaki ve hukuki yönü var.
İmkânınız olsa bile beyninize bir Neuralink cihazı taktırır mıydınız?
Taktırmak istemeli misiniz?
Hangi durumlarda size nasıl faydalar sağlayabilir?
Bu teknolojinin içerdiği risklerin yanı sıra, olası sakıncalar neler?
Örneğin, beyninde Neuralink cihazı olan birinin davranışlarının uzaktan ve bireysel iradesinin dışında kontrol edilmesi mümkün olabilir mi?
Veya birileri sizin beyninizdeki cihazı uzaktan "hack"leyerek, zihninizdeki en gizli düşüncelerinize ulaşabilir mi?
— / —
Neuralink projesinin bilimkurgu tarzı bir vizyonu var. Yine de iddiaların hepsi hayal değil.
Bu tür soruları, önümüzdeki programlarda, farklı açılardan irdeleyeceğiz.
Konuklarımızın da katkılarıyla, eksileri ve artılarıyla kapsamlı ve dengeli bir değerlendirme sunmaya çalışacağız.
